Naar een “herstory” van de saxofoon

In mei 2020, na de verdediging van mijn doctoraat aan de Vrije Universiteit Brussel en het Koninklijk Conservatorium Brussel, begon ik aan een postdoctoraal onderzoeksproject aan de LUCA School of Arts van KU Leuven. Terwijl mijn doctoraatsonderzoek als eerste de cultuurhistorische context en uitvoeringspraktijk van de saxofoon in het negentiende-eeuwse Brussel onderzocht, heb ik mijn postdoctorale studie uitgebreid naar de uitvoeringspraktijken van de eerste generatie vrouwelijke saxofonisten.

Door me te richten op Elise Hall, een van de eerste saxofoonsolisten, heb ik de machtsdynamiek tussen deze baanbrekende vrouw (en mecenas) en de (mannelijke) componisten die zij opdracht gaf, evenals de receptie van haar uitvoeringen, onder de loep genomen. Dit verkennende onderzoek leidde tot de ontdekking van een hele generatie vroege vrouwelijke saxofonisten, wier bijdragen grotendeels over het hoofd zijn gezien in de gangbare muziekgeschiedenis.

Als onderzoekend musicus heeft deze “herontdekking” me geïnspireerd om te werken aan A Herstory of the Saxophone, de eerste systematische studie naar het muzikantschap van vrouwen in de twintigste eeuw, bekeken door de lens van de saxofoon. De eerste generatie vrouwelijke saxofonisten was met name actief in de Verenigde Staten en Europa en trad op binnen alternatieve circuits. In tegenstelling tot hun mannelijke tegenhangers componeerden zij hun eigen saxofoonmuziek, gaven zij compositieopdrachten voor nieuwe saxofoonwerken en richtten zij zelfs scholen op voor meisjes (van kleur), die geen toegang kregen tot gevestigde instituten.

Om me verder te verdiepen in de verhalen van deze vrouwen, was het cruciaal om internationale archieven te raadplegen, met name in de Verenigde Staten. Instellingen zoals het New England Conservatory bewaren persoonlijke archieven van deze vrouwelijke saxofonisten, waaronder dagboeken, correspondentie en andere onschatbare documenten. Dankzij een Postdoctoral Fellowship van het Fulbright-programma kon ik bijna vier maanden in de Verenigde Staten verblijven en werken aan toekomstige boekpublicaties over de saxofoonpraktijken van deze vrouwen (bij Routledge en SUNY Press).

Als nieuwe assistent-professor aan de Vrije Universiteit Brussel, in samenwerking met het Koninklijk Conservatorium, hoop ik artistiek onderzoek op te zetten naar de bijdragen van baanbrekende historische vrouwen en zo de dominante geschiedschrijving, waarin hun impact vaak is genegeerd, uit te dagen. Door de nalatenschap van deze vrouwen te reconstrueren, wil ik bijdragen aan een bredere waardering voor de rol van vrouwelijke musici in de ontwikkeling van de herstory van de saxofoon.

Kurt Bertels

Benieuwd naar enkele van de publicaties van Kurt ?